Emprizm (deneycilik), eski Yunancada deney demek olan “empeira” sözcüğünden gelir. Emprizm, doğru bilginin imkanını deney bilgisinde bulur. En önemli temsilcisi John LOCKE’tur. Locke insan zihnini, “üzerinde hiçbir yazı bulunmayan boş bir levha” gibi düşünmüştür. Emprizm, rasyonalizmin aksine, bilgilerin kaynağı olarak aklı değil, deneyi kabul eder. Kaynağını deneyden alan bilgiye “a posteriori” (sonsal) bilgi denir. Duyu aracılığıyla kazanılan bilgiye verilen addır. Aposteriori bilgi sonsaldır ve kaynağı deneydir. Deneye dayanan emprizm , bir deney bilimi olan fiziği bilimler için bir örnek olarak ele alır. Duyularımızın bildirdiklerini gerçek bilgi olarak kabul eden Emprizmin ilk şekline sensualizm (duyumculuk) denir. Bunun ilk örneklerini ilkçağ Yunan düşünürlerinden Demokritos ve Epikuros vermiştir.
Emprizme göre, zihinde doğuştan olan hiçbir fikir, düşünce ve prensip yoktur. Yalnız dış dünyanın kavramları değil, mantık ve matematik kavramları da zihinde doğuştan bulunmazlar. Eğer doğuştan bulunsalardı, bunların çocuklarda ve ilkel insanlarda da bulunması gerekirdi.
Emprizm, ancak 17. Ve 18. Yüzyıllarda sistemleşerek felsefede yer alabilmiştir. Bu yüzyıllarda John LOCKE, George Berkeley ve David Hume gibi düşünürler, Emprizmi geliştirerek sistemli bir felsefe görüşü haline getirmişlerdir.
Kısacası bilginin kaynağında duyumun bulunduğunu tüm bilgilerimizin duyumlarla doğrulanabileceğini savunan yaklaşımdır.
Emprizmin en büyük temsilcilerinden biri olan Locke, kendinden sonraki İngiliz felsefesini etkilemiş, gerçekçilik (realizm) ve maddecilik (materyalizm) akımlarının gelişmesine katkıda bulunmuştur.
İlk yorum yapan siz olun