Varlık Felsefesinin Konusu

Latincede onto (varlık) ve loji (bilim) sözcüklerinin birleşmesinden oluşan felsefenin alt dalına ontoloji (varlık felsefesi) denir. Leibniz’ in öğrencisi C. Wolff’ un bir felsefe disiplini haline getirdiği ontoloji, varlığın; özünü, ilk nedenlerini ve ilkelerini, temel yapısını, tür ve biçimlerini genel anlamda ele alır.

Varlık felsefesinin konusu varlıktır. Varlık var olan her şeydir. Varlık felsefesi, tek tek bireysel varlıkları değil de, “var olan”ı bir bütün olarak ele alır. Varlık felsefesiyle ilgili ilk çalışmalar ilkçağ Yunan düşünürlerinin, varlığın ilk nedenini (arkhe) araştırmalarıyla başlamıştır. Thales ile başlayan ilk araştırmalar Aristoteles ile sistemli hale getirilmiştir. Aristoteles, felsefeyi var olanların bilimi olarak tanımlar ve ona “ilk felsefe” (prote philosophia) der. Varlık, evrende var olan her şeyin ortak adıdır. Varlık kavramının tanımlarına bakarak varlığın, insan bilincinden bağımsız, dış dünyada olduğunu veya olabileceğini söylemek gerekir. Aynı zamanda varlık, insan bilincinde zihne bağımlı olarak da bulunabilmektedir.

Demek ki varlık gerçek (reel) ve düşünsel (ideal) olmak üzere ikiye ayrılabilir. Gerçek varlık, gerçekliğini nesnelerden, olaylardan, kişilerden alan şeydir; uzayda bir yer tutar; zaman içinde değişir ya da yok olur. Örneğin erik ağacı kışın yapraklarını döker, baharda yeniden çiçek ve yaprak açar; zamanı gelince de kuruyup yok olur. Düşünsel varlık ise duyularla algılanamayan, uzay ve zaman dışı olan ve gerçekliği bulunmayan şeydir. Nitekim yedi rakamının ya da л sayısının elle tutulur, gözle görülür bir gerçekliği yoktur. Bunlar değişmezler, hep aynı kalırlar. Bunlar için ne geçmiş ne de gelecek vardır. Ama, bunlar da varlığın bir türüdür. 

a. Gerçek (Somut–Reel) Var olan: İnsan bilincinden bağımsız olarak varolanlar. Örneğin insan, bilgisayar, ağaç, cep telefonu vb. 

b. Soyut (Kavramsal) Var olan: İnsan bilincinde soyut olarak var olanlar. Örneğin Tanrı, Süpermen, adalet, pi sayısı, kaf dağı vb. Varlık nedir

c. Olanak Olarak Var olan: Somut ya da soyut olarak kendi başlarına var olanların bir araya getirilerek oluşturulan yeni var olanlar. Örneğin, H,O (İki hidrojen ve bir oksijenin bir araya gelmesi “suyu” oluşturur), Denizkızı (Kadın bedeniyle balığın kuyruğunun bir araya getirilmesi), pegasus (at ile kuşun kanadının bir araya getirilmesi) vb. 

Varlığın ne olduğunu soran ve bu soruya cevap vermeye çalışan varlık felsefesidir.