Sosyal Psikoloji Nedir?
Sosyal Psikolojinin Tanımı
Sosyal psikoloji, bireyin toplum içindeki davranışlarını inceleyen bir bilim dalıdır. İnsanlar sosyal çevreleri tarafından etkilenir ve bu etki onların düşünce, duygu ve davranışlarını şekillendirir.
Sosyolog G. Gurvich’in dediği gibi:
“Birey toplum içinde; toplum birey içindedir.”
Bu ifade, sosyal psikolojinin temelini oluşturan birey-toplum etkileşimini özetler.
Sosyal psikoloji, hem psikolojinin hem de sosyolojinin katkısıyla 20. yüzyılın başlarında bilimsel bir alan olarak ortaya çıkmıştır. Zaman içinde bu alan, bireyin sosyal çevreyle olan ilişkisini açıklamak amacıyla gelişmiştir.
Farklı Tanımlar
Farklı bilim insanlarına göre sosyal psikoloji:
Lambert’e göre: Bireyin davranışlarını sosyal ve kültürel çevre içinde inceler.
Marlow’a göre: Kişinin diğer kişilere ilişkin davranışlarını ele alır.
Allport’a göre: Bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının başkalarının gerçek ya da varsayılan varlığından nasıl etkilendiğini araştırır.
Baron & Byrne’a göre: Bireyin duygu, düşünce ve davranışlarının başkalarının davranışları ya da özellikleriyle nasıl belirlendiğini inceler.
Tüm bu tanımlarda ortak olan nokta, bireyin sosyal etkilerle şekillenen davranışlarıdır.
Sosyal Psikolojinin Konusu
Sosyal psikolojinin temel konusu sosyal davranıştır. Bu davranışlar, bireyin diğer kişilerle doğrudan ya da dolaylı etkileşimleri sonucunda ortaya çıkar. Sosyal psikoloji şu sorulara yanıt arar:
İnsanlar neden başkalarının beklentilerine uyar?
Gruplar bireyleri nasıl etkiler?
Liderlik nasıl oluşur?
İnsanlar neden önyargılı davranır?
Toplumsal roller bireyin kişiliğini nasıl etkiler?
Bu tür sorulara yanıt ararken sosyal psikologlar; deney, anket, mülakat gibi bilimsel yöntemlerden faydalanır.
Sosyal Davranış ve Etkileri
Her sosyal davranış, yüz yüze ilişki gerektirmez. İnsanlar, başkalarının fiziksel varlığı olmadan da onların fikirleri, anıları, duyguları veya algıları ile etkilenebilir.
Örnek: Bir öğrencinin, arkadaşının başarısını kutlaması; onun bu davranıştan memnun kalacağını düşünmesinden kaynaklanabilir.
Sosyal davranışın temel özellikleri:
Sosyal çevreden etkilenerek oluşur.
Kişilerarası ilişkiler sonucu ortaya çıkar.
Uyma, itaat, grup baskısı gibi etkenlere dayanabilir.
Birey ve Toplum Etkileşimi
İnsanlar doğdukları andan itibaren toplumun bir parçasıdır. Toplum; değerleri, normları, tutumları ile bireyi etkilerken birey de bu toplumsal yapıyı şekillendirir.
Sosyalleşme süreciyle birey, toplumun bir üyesi olur. Bu süreçte öğrenilen değerler, bireyin davranışlarını biçimlendirir.
Sosyalleşme ile:
Ortak bir dil konuşulur.
Benzer değerler benimsenir.
Toplumsal kurallar öğrenilir.
Toplum dışı kalan birey, sosyal uyumdan yoksun kalır ve davranışları da buna göre şekillenir.
Sosyal Psikolojinin Araştırma Konuları
Sosyal psikoloji, sosyal davranışları açıklarken birçok konuyu inceler:
Sosyal etki ve uyma davranışı
Tutumlar ve önyargılar
Grup dinamikleri ve liderlik
İletişim süreçleri
Kültür ve kişilik ilişkisi
Sosyalleşme süreci
Bu konular; bireyin hem sosyal çevre tarafından nasıl etkilendiğini, hem de çevresini nasıl etkilediğini anlamaya yöneliktir.
Sosyal Psikoloji Neden Gereklidir?
Psikoloji bireyi, sosyoloji ise toplumu inceler. Ancak birey-toplum etkileşimini tam olarak açıklayamazlar. Sosyal psikoloji bu iki alanı birleştirerek bireyin sosyal ortamda nasıl davrandığını anlamaya çalışır.
Örnek Sorular:
Şiddet içerikli televizyon programları çocukları etkiler mi?
İnsanlar neden otoriteye itaat eder?
Öğretmen beklentileri öğrencinin başarısını etkiler mi?
Bu tür sorular, sosyal psikologların araştırma alanlarına girer.
Sonuç
Sosyal psikoloji; birey-toplum etkileşimini inceleyen, insan davranışlarını sosyal bağlamda açıklamaya çalışan, dinamik ve disiplinler arası bir bilim dalıdır. İnsanları anlamak, toplumu anlamaktan geçer. Sosyal psikoloji de tam olarak bu ilişkiyi anlamaya çalışır.
İlk yorum yapan siz olun