1. Ahlâk Yasasının Temeli
- Ahlâk, dış bir otoriteden değil insanın pratik aklından doğar.
- İnsan, doğa yasalarına bağlı olsa da ahlâk alanında özgürdür.
- Bu nedenle ahlâk hem insanın aklına hem de evrensel bir zorunluluğa dayanır.
2. Pratik Akıl ve Kategorik Imperatif
- Pratik akıl, dışarıdan bilgiye ihtiyaç duymadan kendi başına yasa koyar.
- Kant’ın temel ilkesi:
- “Öyle hareket et ki, senin eylemin herkes için geçerli bir yasa olabilsin.”
- Bu koşulsuz buyruk kategorik imperatif olarak adlandırılır ve ahlâkın evrensel ölçütüdür.
3. Niyetin Önemi ve Salt Yasaya Uygunluk
- Ahlâklılık, sonuca değil niyete bağlıdır.
- Bir davranış çıkar için yapılırsa ahlâkî değildir.
- Gerçekten iyi olan, yalnızca “ödev” gereği yapılan ve yasaya uygun davranıştır.
4. Özgürlük ve Ahlâk
- Yasaya uymak, özgürlüğün ifadesidir.
- İnsan kendi aklının koyduğu yasaya uyduğunda özgürdür.
- Böylece birey, doğa yasalarının ötesine geçerek numen alanında ahlâklı bir varlık olur.
5. Evrensel Ahlâk Yasasının Çifte Temeli
- Öznel temel: Yasayı koyan insandır; kaynağı insan aklı ve özgürlüktür.
- Nesnel temel: Yasa evrenseldir, bireysel farklılıklardan bağımsız olarak herkes için geçerlidir.
6. Mutluluk ve Ahlâk İlişkisi
- Kant’a göre ahlâkın amacı mutluluk sağlamak değildir.
- Ahlâklı olmak, mutluluğa layık olmak içindir.
- İnsan, çıkar peşinde koşmaktan ziyade aklın evrensel yasasına uymalıdır.
7. Kant’ın Temel Buyrukları
- Genellik ilkesi: Eyleminin evrensel yasa olmasını isteyip isteyemeyeceğini düşün.
- İnsanı amaç görmek: Hiçbir zaman insanı yalnızca araç olarak kullanma.
- Özerklik ilkesi: Kendi iradeni, evrensel bir yasa koyucu gibi saygı duyulacak konumda tut.
Genel Sonuç
Kant, ahlâkı bireysel arzulara değil, aklın koyduğu evrensel ve zorunlu yasalara dayandırır.
- Ahlâk, mutluluk için değil, insana ahlâklı bir değer kazandırmak için vardır.
- İyi eylem, sonuçlarından bağımsız olarak sırf ödev gereği yapılmalıdır.
- Bu anlayış, insanı hem özgür hem de sorumlu bir varlık hâline getirir.
İlk yorum yapan siz olun