Toplumlarda evlilik yalnızca iki bireyin bir araya gelmesi değil, aynı zamanda iki ailenin ve hatta geniş toplumsal yapıların birleşimi anlamına gelir. Evlilik sonrasında çiftlerin nerede ve kiminle yaşayacakları, toplumun kültürel yapısına göre farklılık gösterebilir. Bu durum, evlilik türlerini “yerleşim yerine göre evlilik türleri” olarak sınıflandırmamıza olanak tanır. Bu sınıflama üç temel başlık altında incelenir: matrilokal, patrilokal ve neolokal evlilik türleri.
1. Matrilokal Evlilik
Matrilokal terimi, Latincede “anne” anlamına gelen mater ve “yer” anlamına gelen locus kelimelerinden türetilmiştir. Bu evlilik türünde erkek, evlendikten sonra kadının ailesinin yanına taşınır. Yani çift, kadının ailesiyle birlikte yaşar.
Özellikleri:
- Matrilokal evlilikler, kadın egemenliğinin daha belirgin olduğu ve akrabalık ilişkilerinin anne soyundan geçtiği toplumlarda görülür.
- Bu tür toplumlarda, kadınlar hem sosyal hem de ekonomik açıdan daha güçlü bir konumdadır.
- Türkiye’de halk arasında “iç güveyi” olarak bilinen evlilik biçimi bu kategoriye girer.
- Kadının ailenin temel bireyi olduğu kültürel yapılarda yaygındır.
2. Patrilokal Evlilik
Patrilokal evlilik, erkek egemenliğinin ve baba soyunun ön planda olduğu toplumlarda yaygındır. Bu evlilik biçiminde kadın, evlendikten sonra erkeğin ailesinin yanına taşınır ve genellikle onun ailesiyle birlikte yaşar.
Özellikleri:
- Patrilokal evlilik, ataerkil toplum düzeninin hakim olduğu yerlerde görülür.
- Akrabalık ilişkileri baba soyuna dayalıdır.
- Erkek, ailenin devamı ve ekonomik sorumluluğu üstlenen birey olarak görülür.
- Türkiye’de özellikle kırsal kesimlerde ve geleneksel değerlerin daha güçlü olduğu bölgelerde yaygındır.
- Geniş aile yapısı ve erkek egemenliği ile doğrudan bağlantılıdır.
3. Neolokal Evlilik
Neolokal evlilik, modern toplumların karakteristik özelliğidir. Bu evlilik biçiminde çift, her iki ailenin evinden bağımsız bir yaşam kurar. Kendi evlerinde, anne ve babalardan ayrı olarak yaşarlar.
Özellikleri:
- Bu tür evlilikte, çift bağımsız bir yaşam alanı kurar.
- Genellikle çekirdek aile yapısı bu evlilik türü ile ilişkilidir.
- Modernleşmenin, bireysel özgürlüğün ve kadın-erkek eşitliğinin yaygın olduğu toplumlarda görülür.
- Demokratik hakların gelişmesi ve ekonomik bağımsızlığın artmasıyla bu evlilik biçimi yaygınlaşmıştır.
Sonuç Olarak:
Evlilik türleri, yalnızca bireylerin değil, toplumların değer sistemlerinin, inançlarının ve sosyolojik yapılarının da bir göstergesidir. Matrilokal, patrilokal ve neolokal evlilikler, farklı toplumlarda aile yapısının nasıl işlediğini ve hangi değerlerin ön planda olduğunu anlamamıza yardımcı olur. Modern toplumlar daha çok neolokal evlilik biçimini benimserken, geleneksel yapıya sahip toplumlarda patrilokal evlilikler yaygınlığını korumaktadır. Her bir evlilik türü, kendi içinde o topluma özgü roller, ilişkiler ve beklentilerle şekillenir.
İlk yorum yapan siz olun